Sinds een jaar of twee is Gert Ryokan Bremer een regelmatige gast op de Noorder Poort. Gert is een veelzijdig iemand. Sinds 1975 is hij kerkmusicus, dirigent en muziekleraar. Hij was in zijn werkzame leven ook als redacteur en eindredacteur verbonden aan KRO/RKK radio 4 en 5.
Tussen 2006 en 2017 was hij cisterziënzer monnik van de Abdij Maria Toevlucht in Zundert, waar hij regelmatig in de keuken werkte als kok. Zijn ervaring met koken voor grote groepen komt op de Noorder Poort goed van pas. Sinds enkele jaren werkt de Noorder Poort met een pool van sangha-leden die in retraites de kok bijstaan. Gert komt daar regelmatig voor naar de Noorder Poort.
In Zundert begon hij met mediteren en met het beoefenen van aandacht. Na zijn vertrek uit het klooster zette hij zijn oefening voort bij zen.nl. Twee jaar later nam hij de geloftes, waarbij hij de boeddhistische naam Ryokan kreeg: good, gentle, open mind.
Eén van zijn andere talenten is fotograferen, of eigenlijk: kijken. In 2024 bracht hij in eigen beheer een boekje uit met de titel De schoonheid van geleefd, met foto’s die hij maakte in Amersfoort. In het voorwoord schreef hij:
In dit boek oefen ik een blik die heel gewone en geleefde dingen boven het dagelijkse uittilt. Het zijn indrukken die ik vastleg onder het wandelen […] Vrij van mijn stokpaardjes en al te snelle oordelen vanuit opvoeding, geloof, moraal, beroep en wat mijn blik nog meer vernauwt. Deze beginner’s mind helpt mij om bij wat ik zie een ontmoeting te laten plaatsvinden tussen subject en object, waarbij ziener en geziene voor even samenvallen.
Tijdens de vriendendag (zie elders in dit nummer) nodigde hij de deelnemers aan de foto-workshop uit om ook met deze open blik te kijken. Als hij op de Noorder Poort is, maakt hij regelmatig prachtige foto’s. Hieronder een selectie. Van sommige foto’s zul je, als je hier regelmatig komt, meteen zien waar ze gemaakt zijn; van andere is dat misschien minder duidelijk. Hoe dan ook, zijn ze allemaal een aandachtige en open blik meer dan waard.
Het fotoboek De schoonheid van geleefd is niet in de handel; wie belangstelling heeft kan contact opnemen met Gert Ryokan: gertbremer71@gmail.com.
Op 22 september, een zonovergoten zondag, kwamen zo’n zestig vrienden – oude getrouwen en nieuwe – bij elkaar op de Noorder Poort. Om te genieten van de unieke sfeer, van elkaars gezelschap, van lekker eten en drinken en van twee workshops rond het thema ‘Oogsten’.
Jiun roshi opende de dag met een inleiding op dit thema. Dit jaar bestaat de NoorderPoort al weer 28 jaar, en in die tijd, stelde ze vast, is er al heel wat geoogst: heel veel zenbeoefening, meer land met poelen en kinhinpaden, nieuwe zenmeesters en leraren, een prachtige moestuin, grote energiebesparingen… ook de volle zendo en de goede stemming van deze vriendendag zijn deel van die oogst. “Welke zaadjes hebben tot deze oogst geleid?”, was haar vervolgvraag. “Was het Prabhasa Dharma zenji? De vorige eigenaar van de Noorder Poort? De boer die er ooit geleefd en gewerkt heeft? Alle mensen die er in die 28 jaar gewoond, gewerkt, geoefend hebben?” Ik zou zeggen: niet in de laatste plaats Jiun Roshi zelf!
Jiun roshi
Klaar om te zaaien
Als je er zo bij stilstaat kun je heel wat antwoorden oogsten. En zonder twijfel zijn er deze dag ook weer nieuwe zaadjes gezaaid, die de moeite van het verzorgen en opkweken waard zijn. Noorder Poort is een prachtige tuin waar hopelijk nog lang velen met hun beoefening de zaadjes van vriendschap en vrede, stilte en bewustzijn zullen verzorgen
Workshopgevers, keukenteam en taart
De workshops zorgden voor een rijke oogst aan impressies in woord en beeld, waaruit we er een paar hebben geselecteerd voor deze nieuwsbrief. Met veel dank aan Gert Ryokan Bremer, Brigitte van Schooten, alle aanwezige Vrienden en het onvolprezen catering-team van het SVNP-bestuur!
Beginnen in de zendo. "De beste toets van vriendschap is hoe goed je samen stil kunt zijn."
Thee workshop Oogsten van geur en smaak. "Een oude Chinese keizer had het gevoel dat de wereld op zijn kop stond. Hij zette twee thee kopjes op elkaar, draaide ze om en zette daarmee alles weer recht."
Theeworkshop. "De eerste keer rook ik de thee nauwelijks in mijn eigen kopje, de derde ronde rook ik het al toen het aan de overkant werd ingeschonken."
En weer klaar voor de middagronde
Fotoworkshop Oogsten van Beeld en Woord. Nog nooit werden er zoveel mobiele telefoons actief gezien in de Noorder Poort...
...en waren mensen zichtbaar doende met wat ze allemaal zagen.
Gaat vriendschap ook door de maag?
In de fotoworkshop gingen mensen op pad om “in de stilte alleen maar te kijken in woord en beeld te oogsten: de gewone dingen die ons raken”. Hieronder een kleine selectie uit het resultaat.
Ria Duiven - De zaden die je ziet weerspiegelen de toekomst.
Ajit Peters Licht als een veertje kijk ik om mij heen. Buizerd, roept gij mij?
Mariëtte Oostindiën - Op de Noorder Poort ga ik vaak 's avonds even naar het vlondertje bij de kleine poel. Om daar al liggend of zittend naar naar de hemel te kijken. […] Nu draaide ik het om en keek naar beneden.
Daishin van Hoogdalem
tegen het zonlicht
zie ik een schaduwwereld
niet wit, niet zwart
Claartje Sadee - Hallooo… is daar iemand
Rolien Ravier - Voor sommige dingen heb je geen woorden nodig
5 mei is niet alleen bevrijdingsdag, maar ook de lineage day van de sangha: de dag waarop we in dankbaarheid stil staan bij alle (zen)leraren die ons in een lange lijn zijn voorgegaan, vanaf Skakyamuni Boeddha, via Linji Yixuan (Rinzai Gigen) tot aan de stichter van dit centrum, Prabhasa Dharma zenji. Daarom benoemt Jiun roshi nieuwe leraren in onze traditie bijna altijd op die datum. Dit jaar waren dat Ciska Matthes en Stef Lauwers, die tot zenleraar zijn benoemd.
Ciska en Stef zijn al jaren goede bekenden van de Noorder Poort. Ze komen er heel vaak als deelnemers aan sesshins, en sinds een jaar of tien begeleiden ze zelf ook programma’s, tot nu toe onder de vlag van hun eigen sangha Het oog van de orkaan. Hun retraites vormen een mooie aanvulling op de zenprogramma’s – lees bijvoorbeeld dit verslag. Daarom is het fijn dat deze retraites nu, onder de programmanaam Zen & yoga, in de Noorder Poort agenda zijn opgenomen.
Vorig jaar publiceerde Ciska bij Asoka een boek over haar herinneringen aan Harada Tangen roshi, de Japanse zenmeester in wiens klooster ze zes jaar verbleef. In het vorige nummer van ZenLeven bespraken we dit boek.
Ciska kreeg van Jiun roshi de leraarsnaam Hosen, met de betekenis Dharma River. En stef werd Hosan, Dharma Mountain. Hieronder enkele beelden van deze feestelijke dag. De bestuursleden van de Stichting Vrienden van de Noorder Poort zorgden bij de ontvangst voor koffie, thee en wat lekkers en maakten een heerlijke lunch.
De laatste voorbereidingen van Jiun roshi en ceremoniemeester Daishin
Recitatie bij het begin van de ceremonie
Ceremoniemeester Daishin, Jotika Hermsen, de twee getuigemeesters Suigen roshi en Tenjo roshi, en Kyogen, die de Makugyo slaat
In het vorige nummer van ZenLeven is al bericht over de eerste fase van de verduurzaming, uitgevoerd met de donaties van de jubileum-actie NP25+. In die eerste fase zijn 62 zonnepanelen geplaatst en bovendien de spouwmuren van het hoofdgebouw en het kantoorgebouw geïsoleerd.
In januari was het tijd voor de tweede fase; het isoleren van de rest van het kantoorgebouw. Dat was een enorme klus. Alle pannen gingen van het dak om dat van buitenaf te isoleren, al het glas is vervangen door HR++-glas. Verder is de zuidgevel volledig vernieuwd en is van de oostgevel het bovenste deel vervangen. Nu het kantoor toch leeg was, is daar ook na vijfentwintig jaar de vloer vernieuwd. De hele operatie duurde zo’n week of zes.
Vóór het begin was er in het hoofdgebouw een nood-kantoor ingericht. Pas toen ook het schilderwerk door bewoners en deelnemers aan de extra werkweken klaar was, is het kantoor weer terug verhuisd. Hieronder wat beelden.
Wendy aan het werk in het voorhuis van het hoofdgebouw
Start van het werk aan de oostkant
Alles in de steigers
Oostkant, werk aan het dak en aan de gevel
Dakplaten worden over het gebouw heen getild
Werk aan de zuidgevel
Klaas vraagt zich af of het wel goed komt
Het kantoor tijdens de werkzaamheden
Het kantoor tijdens de werkzaamheden
De steigers zijn weg, maar er wordt nog gewerkt
De nieuwe oostgevel
De nieuwe vloer in het kantoor
Het werk is gedaan, op de plinten na
Iedereen die heeft bijgedragen nogmaals heel hartelijk bedankt.
Ook in het hoofdgebouw moeten alle ramen en deuren op de begane grond nog vervangen worden door tochtvrije deuren en ramen met beter isolerend glas.
Het project NP25+ loopt nog steeds en alle verdere bijdragen zijn heel welkom, op
Nu de herfststorm om de Noorder Poort blaast, lijkt het al weer lang geleden, maar op 18 juni hadden we hier een hele mooie sanghadag, georganiseerd door IZIN in samenwerking met de Vriendenstichting. Er kwamen ruim zestig gasten.
Hieronder een aantal foto’s, met dank aan Ben Kersaan en Rik Luiten.
Koffie, thee en taart bij binnenkomst
De eerste gasten
Naar de zendo
Jiun roshi sprak over Sangha en de waarde van oefenen op de Noorder Poort
Lunch aangeboden door de Vrienden Stichting
Eten en praten op het erf
Elke deelnemer kiest twee workshops
Workshop Qi Gong voor lichaam en geest
Workshop mantra zingen
Workshop Op reis door de landschapstuin
Workshop Filosoferen met Boedha Gautama
Workshop Lezen in de Pali Canon
Een ijsje toe, aangeboden door de Vrienden van de Noorder Poort
Sommige deelnemers vonden het jammer dat ze maar twee workshops konden doen, maar het ijsje aan het eind maakte veel goed: het was een erg warme dag.
Eind 2021, bij het 25-jarig bestaan van de Noorder Poort, startte een grote actie onder de naam NP25+, aanvankelijk om een nieuwe zendo te kunnen bouwen. Begin 2022 viel Rusland Oekraïne binnen met alle bekende gevolgen onder de noemer energiecrisis. Door de energiecrisis kwam de klimaatcrisis ook op de voorgrond te staan. Ons bestuur besloot daarop dat het voor het klimaat en voor onze eigen financiën beter was om het gedoneerde geld te besteden aan het verduurzamen van de Noorder Poort. Alle donateurs zijn daar toen van op de hoogte gesteld.
Samen met Krijn Braber van het adviesburo Infinitus en sanghalid René Kres heeft het bestuur het verduurzamingsplan opgesteld. Voorafgaande aan de eerste stappen, het isoleren van alle spouwmuren en het plaatsen van 62 zonnepanelen, is er een flora- en faunascan gedaan, waaruit bleek dat er geen gevolgen waren voor wettelijk beschermde plant- en diersoorten. In januari wordt ook het kantoorhuis aangepakt: o.a. het dak wordt geïsoleerd en al het enkele glas wordt vervangen door HR++-glas.
De start
Dit moet allemaal in de muren
Tijdens het werk
Zonnepanelen: eerst een trapje maken het dak op
Sjouwen
De tweede groep aan de westkant
Zo ziet de voorkant er nu uit
En dit is de achterkant
Na deze stappen krijgen we goed zicht op wat ons energieverbruik zal zijn, zodat we door kunnen gaan met de volgende stap: het installeren van een warmtepomp.
Voor een dergelijke stap is ons NP25+ budget op dit moment echter niet toereikend. Dus: het project NP25+ loopt nog steeds en alle verdere bijdragen zijn heel welkom, op NL96TRIO 0197 61 9223 onder vermelding van NP25+
De redactie van ZenLeven vindt de benoeming van drie zenmeesters een belangrijke gebeurtenis en alle reden om er in deze editie veel aandacht aan te besteden.
In dit nummer vertelt Jiun roshi over transmissie en over de benoemingen en hun betekenis voor het International Zen Institute. Ook de drie nieuwe zenmeesters hebben een stukje geschreven. Daarbij konden ze zich, als ze dat wilden, laten inspireren door een vijftal vragen.
Hieronder een aantal foto’s die op 5 mei, de dag van de benoeming zijn gemaakt.
Foto’s van Ben Kersaan (behalve de dia’s uit de voordracht van Jiun roshi)
Op 17 september werd het jubileumjaar van de Noorder Poort afgesloten met een feestelijke bijeenkomst. Na een ontvangst met koffie en taart gingen de ongeveer tachtig gasten voor het officiële gedeelte naar de tent die voor deze gelegenheid was neergezet, waar we welkom werden geheten door Jiun roshi en vervolgens toegesproken door de voorzitters van de Nederlandse en Duitse zeninstituten en van de Vriendenstichting – de mooie, persoonlijke toespraak van Hotei Verduin, voorzitter van het Nederlandse instituut, vind je elders in dit nummer.
Jiun roshi vertelde ons daarna over de geschiedenis van de Noorder Poort en uitte haar grote dankbaarheid jegens degenen die haar waren voorgegaan, waaronder Thich Man Giac, Prabhasa Dharma zenji en haar eigen ouders. En ze eerde twee vertegenwoordigers van boeddhistische leraren uit de generatie boven haar, namelijk Ton Lathouwers en Jotika Hermsen. Jiun roshi schonk elk van hen, naar Tibetaans gebruik, een sjaal – geen witte, maar één die ze hopelijk nog vaak met plezier zullen dragen.
Beelden uit de tent
.
.
Zenmeester Jiun Hogen roshi en de voorzitter van IZIN, Pieter Verduin
Frank Hoshin Richter (ZID) en Lilian van der Vaart (SVNP)
Ton Lathouwers
Jotika Hermsen
Dia’s uit de voordracht van Jiun roshi
.
Begint de geschiedenis van de Noorder Poort met het pand...
... of met de eerste sesshin, in augustus 1996...
... of met de officiële opening op 12 oktober 1996?
Kort voor haar dood geeft Prabhasa Dharma zenji aanwijzingen aan haar opvolgster
Eén van de vele sesshins
In 2014 werden poelen en paden in de landschapstuin aangelegd
In 2016 werd Jishin Hendriks tot roshi benoemd
Buurman Klaas is al vele jaren onze chauffeur
Thich Man Giac, de Dharma-grootvader van Jiun roshi
Prabhasa Dharma zenji
Het echtpaar de Wit (de ouders van Jiun roshi)
1951
1958
1982
1986
Jiun roshi maakte ook de opbrengst bekend van de actie NP25+. Die is vorig jaar gestart om een nieuwe zendo te kunnen bouwen (een lang gekoesterde wens), maar de veranderingen in de wereld van het afgelopen jaar en de prijsstijgingen in de bouwsector hebben het bestuur doen besluiten van koers te veranderen. Het bedrag van € 184 000 zal worden ingezet om de Noorder Poort te verduurzamen. We houden jullie op de hoogte!
Na de toespraak van Jiun roshi werd de vlag gehesen – een geschenk van de Stichting Vrienden van de Noorder Poort.
Toen was het tijd voor een heerlijke buffetlunch, en (in de middag) voor “diverse activiteiten”.
Lunch bereid door vrijwilligers onder leiding van Agetsu
.
.
Trommelen met Christoph Hokyo Roethl
.
Mocktails met vers fruit, en groenten uit de eigen tuin
Het eerste uur was voor toespraken. Onder meer vertelde Martijntje Goudsmit, secretaris van het bestuur van Noorder Poort, over de geschiedenis van het centrum aan de hand van een tijdlijn (zie hierboven) en keek Jiun roshi naar de toekomst, waarbij ze met enthousiasme en overtuiging het plan presenteerde voor een nieuwe zendo.
Jiun roshi en Tetsue roshi luisteren naar Martijntje Goudsmit
Van het bestuur krijgt Jiun roshi het boek New Horizons van Bruno van den Elshout cadeau
Aankondiging plan voor nieuwe zendo
Twee monniken van Zen River verzorgden de live stream
Na de toespraken was er een ceremonie in de zendo, waar voor het eerst sinds voorjaar 2020 (en voorlopig helaas ook meteen voor het laatst) met kracht gereciteerd werd.
Ondertussen warende kok en vrijwilligers druk bezig, zodat de bijeenkomst afgesloten kon worden met een feestelijke lunch.
De lunch werd muzikaal begeleid door Martine des Tombe (zang) en Kido (fluit). En er waren nog meer felicitaties, onder andere van Ciska Matthes die ook drie Jizo’s aanbood: ze miste die nog op de Noorder Poort.
Jizo’s staan in Japan overal – Jizo beschermt de lijdenden, in het bijzonder kinderen
Alle foto’s met uitzondering van de eerste (tijdlijn) en de laatste (Jizo’s) zijn gemaakt door Marleen Tammeleng
Op de dag dat ik dit schrijf gaat de lockdown zijn vijfde maand in en als jullie dit lezen de zesde. De Noorder Poort is nog steeds gesloten en ook de landelijke meditatiegroepen komen niet fysiek bij elkaar. Maar net als in de rest van Nederland gaat een deel van de activiteiten in de sangha toch door: met Zoom, Skype of anderszins.
Zen weekend met Suigen
Online sesshin met Jiun roshi
Op de Noorder Poort
De Noorder Poort heeft tot nu toe vier programma’s online aangeboden: de nieuwjaars-sesshin, een zen weekend, een zesdaagse sesshin en rond de verschijningsdatum van dit nummer een gratis zen-weekend. De zesdaagse sesshin verving de geschrapte dai-sesshin. Jiun roshi noemde het expres geen online dai-sesshin – de intensiteit daarvan vraagt dat deelnemers fysiek samen zitten en elkaar kunnen dragen door de energie die dat geeft. Voor deze sesshin was daarom een ander thema gekozen, en wel maitri, liefdevolle vriendelijkheid.
Niet iedereen die zich oorspronkelijk had aangemeld, wilde met de online-versie van een programma meedoen, sommigen niet omdat ze helemaal niet van schermen houden en anderen niet omdat ze voor hun werk al de hele dag aan het zoomen zijn. Maar degenen die wel meededen waren tevreden of zelfs heel enthousiast. Een deel zag een duidelijke meerwaarde in het doen van een meerdaags zen-programma in hun eigen huis: het leek opeens veel makkelijker om meditatie in het dagelijks leven te integreren. Mogelijk blijven we daarom, ook na de lockdown, incidenteel een online programma aanbieden.
In het land
Ook de meeste wekelijkse groepen komen op afstand bij elkaar. Er wordt veel gebruik gemaakt van Zoom of Skype, maar het kan ook anders. In één groep stuurt de meditatieleider vooraf een tekst rond. Iedereen zit op de afgesproken tijd gewoon zelf thuis; daarna wordt in een app-groep nagepraat. Het enthousiasme van de leiders varieert van geweldig dat dit mogelijk is tot na al die maanden heb ik het er wel mee gehad eerlijk gezegd.
Tenjo Schröder - Leeuwarden
Ciska Matthes - Amsterdam Zuid Oost
Willem Botter - Emmen
Pieter Verduin - Haarlem en Bloemendaal
Daishin van Hoogdalem - Utrecht
Suigen Sint - Zwolle en Wapserveen
In het algemeen zijn meditatieleiders en deelnemers tevreden dat de groepen op deze manier in elk geval door kunnen gaan. Wat ik wel zie in de twee groepen die ik zelf leid en ook hoor van sommige andere meditatieleiders: in de loop van deze langdurige lockdown haken vooral vrij nieuwe deelnemers af, meestal met het voornemen om weer terug te komen als we weer fysiek bij elkaar komen.
Maar ook hier zijn er voordelen. Je kunt bijvoorbeeld nog eens iets laten zien met screen-sharing, en in tenminste twee groepen doen mensen mee die vroeger in de groep zaten maar naar het buitenland zijn verhuisd.
