Zenmeester worden, een persoonlijk verhaal

door Anshin Tenjo roshi

Toen Jiun roshi zei dat ze mij tot zenmeester wilde benoemen, kwam dat erg onverwachts. Het is nooit mijn ambitie geweest om zenmeester te worden en ik zie mezelf ook niet als zenmeester. De verbazing was dus groot. Dat neemt niet weg, dat Jiun roshi er kennelijk vertrouwen in heeft dat ik deze stap kan zetten en dat ze het wellicht belangrijk vindt voor de sangha dat ik die rol aanneem.

Dat ik schrijf dat ik mezelf niet als zenmeester zie, impliceert dat ik een bepaald beeld heb van die functie. Een vaag beeld van iemand die hét kan en hét diepe inzicht heeft, een soort eindstation. Dan bén je er. Zo’n beeld is er alleen als ik afstand neem van de functie, dan is er een verschil tussen Tenjo en de rol als zenmeester. Ik kijk ernaar en heb er ideeën over.

Gelukkig zat er een tot anderhalf jaar tussen het moment dat ik het hoorde en het moment dat de benoeming plaatsvindt. Dat gaf me de tijd om aan het idee te wennen en mijn twijfels te laten uitkristalliseren. In mijn training heb ik geleerd om eerst ja te zeggen als me iets gevraagd wordt en vervolgens te kijken hoever ik kom. Om deze stap te kunnen zetten moet ik het hierboven beschreven beeld loslaten en hoef ik mezelf daar niet aan te toetsen. Ik hoef het alleen maar te zijn en Jiun roshi geeft me daar de erkenning voor. Ik weet niet hoe het is om zenmeester te zijn en zal ieder moment opnieuw ervaren hoe het is. Is dat niet precies waar de zenweg over gaat? Gaan waar geen weg is? Om het gewoon maar te doen?

Het is een weg, waarbij ik me steeds zal herinneren dat ik niet aan een beeld hoef te voldoen. Niet aan de beelden van mezelf, maar ook niet aan de beelden van anderen. Ook andere mensen zullen ideeën hebben over hoe een zenmeester zou moeten zijn en zullen mij daaraan toetsen. ‘Meester ben je wakker? Laat je dan niet door anderen in verwarring brengen’ De scheidslijn tussen mezelf en een ander is diffuus, als die er al is. Ik merk steeds meer, dat andere mensen juist míj́n meester zijn. Door hen kijk ik naar mezelf en daar leer ik van.

Anshin Tenjo roshi (midden) tijdens een studiebijeenkomst in het Dharmahuis

Ook de volgende koan zal me op de weg begeleiden.

‘Een ware persoon, zonder naam, titel, leeftijd, geslacht en rang, gaat vrij in en uit door de poorten van de zintuigen. Hoe is dat?’ Steeds weer mezelf terugbrengen naar wat ik werkelijk zie, ruik, hoor enzovoort, zonder tussenkomst van interpretatie, verwachting of oordeel. Waar is die zogenaamde zenmeester dan?

Als zenmeester zal ik ervoor zorg dragen dat de leer, buiten de boeken om, doorgegeven kan blijven worden. De vorm waarin dat gebeurt is belangrijk en moet passen in de tijd en cultuur waarin wij nu leven en moet passen binnen de traditie die ons doorgegeven is. Ik ben beschikbaar om daar een rol in te spelen. Dat voelt niet vrijblijvend. Ik heb de rijkdom en bevrijding ervaren van de leer en de training die ik ontvangen heb en eigenlijk kan ik niet anders dan dat zelf ook weer doorgeven.

Natuurlijk ben ik niet perfect, ook niet als zenmeester. Ik heb mijn zwakke punten en ben daarop aan te spreken. Als een belangrijk speerpunt in de functie zie ik, dat ik mezelf in mijn doen en laten niet centraal moet stellen. Het gaat om een subtiele grens tussen volledig aanwezig zijn en geen aandacht vestigen op mij als afzonderlijk individu.

Lees de vragen van de redactie

Aan de drie nieuwe zenmeesters vroegen we een stukje te schrijven. Daarbij konden ze zich, als ze dat wilden, laten inspireren door de volgende vragen. We nodigden ze ook uit om daar zelf aanvullingen op te geven, en lieten ze de ruimte om desgewenst op geen enkele vraag in te gaan.

1. Kun of wil je iets vertellen over wat er door je heen ging toen je hoorde dat je de transmissie tot roshi zou krijgen?

2. Is er voor jou een groot verschil tussen het dragen van de titel ‘roshi’ en het dragen van de titel ‘osho’? Hoe kijk je tegen beide titels aan?

3. Denk je dat je als roshi meer verantwoordelijkheid voor de sangha zult voelen, en zo ja, heb je dan voorbeelden hoe zich dat zou kunnen uiten?

4. Zijn er dingen waarvan je je kunt voorstellen dat je ze als roshi niet meer zult doen, terwijl je ze in het verleden wel zou doen? En zo ja, wil je daar wat voorbeelden van geven?

5. Als je ergens mee worstelt in je leven, iets waar je echt mee zit, zou je dat als roshi ook vertellen aan bijvoorbeeld vrienden of familie? Of vind je dat een roshi dat zelf moet oplossen?