Sinds ruim twee jaar is Daiten de tenzo, de hoofdkok op de Noorder Poort. Zijn gewone naam is Robert Jan Raaman. De naam Daiten heeft hij gekregen toen hij de geloften nam in Zenriver, waar hij drie jaar heeft getraind. In januari van dit jaar is de keuken verbouwd. Die is nu twee keer zo groot geworden. Een mooie aanleiding dus ook om eens met de kok te gaan praten.

De rode draad van de kok

Interview van Ardan Timmer met Daiten (Robert Jan Raaman)

Is zen of spiritualiteit belangrijk in je leven?

Nou, dat ligt eraan wat je onder zen verstaat. Voor mij is de Japanse traditie, hoewel ik het waardeer,  eigenlijk meer een sta-in-de-weg geworden. Ik vind het vreselijk. Waarschijnlijk is dat een fase op het zen-pad. Maar spiritualiteit in bredere zin, dat is wel heel belangrijk in mijn leven. Of beter gezegd: Het ís mijn leven. Het is het centrale thema. Als ik nu terugkijk, en ik ben nu eenenveertig, dan zie ik dat het als een rode draad door mijn leven loopt. Informeel is mijn spirituele zoektocht denk ik al tijdens mijn geboorte begonnen of eigenlijk zelfs al daarvoor.

Formeel startte die zoektocht toen ik achtentwintig was en voor het eerst naar een spirituele leraar, Kees van de Bunt, ging. Hem zie ik als de basis van mijn spirituele ontwikkeling. Een ontwikkeling die nog steeds gaande is. De reden dat dat op mijn achtentwintigste formeel begon, is dat mijn leven toen vastliep op allerlei vlakken. Relaties, werk, dat soort dingen. Het boeddhistische boek dat ik las was De Lotus en de Roos van Han de Wit. Toen ben ik eerst in mijn eentje gewoon begonnen met mediteren. Maar ik merkte dat ik toch een leraar nodig had. En dat werd Kees van de Bunt.

Zie jij koken als een baan of ook als een spirituele bezigheid?

Ik heb een horeca-achtergrond. En ik vind het ook leuk om te koken. Dus ja, ik benader het als een baan. Maar ik zie het ook als een spirituele bezigheid. En het is ook fijn dat ik iets kan doen om mensen te ondersteunen als zij hier op retraite komen. Het is een bescheiden rol. Maar ik kan toch alles geven.

Ervaar jij Jiun roshi als jouw leraar?

Er zijn hier meerdere leraren op de Noorder Poort. En iedereen bij wie ik in de dokusan-ruimte ga zitten, is mijn leraar. Ik voel me niet zozeer verbonden met een traditie. Maar ik heb nog wel steeds contact met Kees, mijn allereerste leraar. En ik vind het belangrijk om als man naast vrouwelijke voorbeelden ook mannelijke leraren te hebben. Hier zijn het toch grotendeels vrouwelijke leraren.

Maar ik zie het ook zo dat alles en iedereen een leraar is. En met name de mensen en situaties waarbij ik veel frictie ervaar omdat ik daardoor kan groeien.

Ook in dat opzicht zou je kunnen zeggen dat Jiun roshi een goede leraar voor mij is.

Welke rol speelt koken/kok zijn in jouw leven?

Ik ben een drop-out van het VWO. Ik kon wel goed leren, maar ik heb de middelbare school niet afgemaakt. Daarna ben ik een horeca-opleiding gaan doen. En zo ben ik vanaf mijn negentiende het koken ingerold. Ik heb in verschillende restaurants gewerkt. Op het laatst was ik ook zelfstandig kok, en stond ik op het punt om mijn eigen zaak te starten. Maar tegelijkertijd kwam ik toen op het punt in mijn leven, op mijn achtentwintigste, dat ik voelde dat ik zo niet verder kon. Dus een eigen zaak is er nooit van gekomen, maar mijn spirituele zoektocht is toen wel gestart.

Koken speelt dus een redelijk centrale rol in mijn leven, maar ik moet wel eerlijk zeggen dat ik blij zou zijn als ik niet mijn hele leven lang als kok hoef te werken.

Hoe kijk je naar voedsel? Vind je het bijvoorbeeld belangrijk dat er biologisch of vegan wordt gekookt?

Als iets vandieren afkomstig is, is het natuurlijk het fijnste als het biologisch is. Dus zuivel, eieren, dat is bio. Waar ik vooral naar kijk, is dat de niet-biologische producten van een goede kwaliteit zijn. En ik let ook op waar het voedsel vandaan komt. En of er niet teveel toevoegingen in zitten.

Het ligt er ook aan wat het is. Als ik bijvoorbeeld moet kiezen tussen een biologische tomaat uit Spanje, of een tomaat uit Nederland, dan kies ik de tomaat uit Nederland. Want die hebben niet in de vrachtwagen gelegen. Dus het is altijd een afweging: waar doe je goed aan?

Ik zie voedsel als ondersteuning voor de mensen die hier komen om een retraite te doen.

Tijdens de sesshins eten we alle dagen vegan. Behalve de eerste avond en de laatste ochtend. En ik denk dat veganistisch eten een hele goede ondersteuning is tijdens een retraite. Maar minstens zo belangrijk is dat het eten met zorg en aandacht bereid is.

Je bent geen bewoner op de Noorder Poort, maar werknemer. Klopt dat?

Ja, ik heb hier in 2016 een jaar gewoond en getraind. En daardoor zijn die rollen, dus de rol van kok/werknemer en de rol van bewoner een beetje door elkaar gaan lopen. Dat kwam met elkaar in conflict. Dus ik heb op een gegeven moment voor mezelf een grens getrokken. Ik heb toen benadrukt dat ik hier de kok ben, en geen bewoner. Aangezien ik geen eigen woning heb, blijf ik namelijk af en toe tussen de sesshins door op de Noorder Poort. Meestal doe ik dan alles waar ik tijdens de sesshin niet aan toe ben gekomen, zoals achterstallig schoonmaakwerk, menu’s maken of broden bakken.

Wat zijn je verwachtingen ten aanzien van je verdere leven?

Gewoon doorgaan en zien hoe de dingen zich ontvouwen. Mijn leven draait het beste als ik het grote geheel dien. En dan maakt het niet uit of ik kok ben, of zenmeester, of iets anders.

Het grote geheel dienen kun je vanuit elke positie.

Toch zou ik het erg leuk vinden om in de toekomst met mensen te werken, en ze te begeleiden op hun pad.